– Jak trzeba chronić głos?

Nie wolno pić alkoholu i napojów gazowanych, z piwem włącznie. Pomijam to, że wokaliście brzydko się potem na scenie odbija. Najgorsze, że bąbelki osadzają się na strunach głosowych, które stają się mniej elastyczne. A alkohol zawiera garbniki, które źle wpływają na aparat głosowy. Niebezpieczna jest też mocna herbata.

– Skąd Pani to wie?

Z doświadczenia. Potrafię wyczuć zmiany w gardle, na przykład po alkoholu pojawia się w nim sztywność.

Krystyna Prońko – Od śpiewania bolą nogi

However nervous you may feel, never succumb to the temptations of taking alcohol before playing. ‘Dutch courage’ will not compensate for lack of control, and it is very dangerous to start a practice which may so easily become a vicious and uncontrollable habit, fatal to fine playing.

Evelyn Rothwell – Oboe technique

Moi nauczyciele oboju, przyjaciele oboiści i wokaliści, wielokroć zwracali uwagę, jak ważnym jest unikanie alkoholu przed koncertem. Podobne informacje zawierają publikacje naukowe dla muzyków. Smutne, że i tak znajomi nie wierzą mojej wiedzy i traktują to jako abstrakcyjne opowieści. Tak jakby śpiewanie lub granie dla publiczności – niezależnie od statusu amator czy zawodowiec – było czymś niewymagającym przygotowania i dbałości o ciało.

Nie mamy żadnego monopolu, chcemy być razem ze wszystkimi, którzy pomagają człowiekowi. Umacniają w tej postawie słowa Chrystusa: “Coście zrobili dla jednego z moich braci najmniejszych, toście dla Mnie zrobili”. Pamiętam wspomnienie przewodnika, jednego z pierwszych ratowników górskich. Trzeba było iść ratować w góry, ale była straszna pogoda, załamanie pogody. Członkowie ekipy zaczęli się wycofywać. Wołali tego nieustępliwego, żeby wracał. A on odwrócił się do nich i zawołał: “Mus iść, tam jest człowiek”. Jeżeli ktoś ma tego rodzaju przekonanie, nie będzie na oślep bił głową w mur, ale znajdzie inne sposoby, żeby mury się waliły. Potrafi zburzyć mury, nie te polityczne, i trafić do ludzi, bo te mury są osadzone w ludziach.

Tak samo człowiek jest ważny, gdy ktoś z grupy na górskim szlaku odpada, na skutek słabości, zmęczenia. Wtedy też należy odszukać tego człowieka i podać mu pomocną dłoń – bo tam jest człowiek.